Beleidsaanbevelingen uit dossier 'Oh nee, Vakantie'

Demos rondt haar traject ‘Oh nee, vakantie’ af met een reeks beleidsaanbevelingen die we in deze publicatie voorstellen. Met die aanbevelingen willen we vakantieparticipatie prominenter op de agenda plaatsen van Vlaamse, federale en lokale beleidsmakers. We vragen hiermee aandacht voor het recht op vakantie omdat de vakantieperiode nog lang niet voor alle kinderen en jongeren een zalig zorgeloze tijd is. Integendeel, de vakantie lijkt uit te groeien tot een periode waarin de sociale ongelijkheid zich steeds scherper laat voelen.

Onder ‘vakantieparticipatie’ verstaan we:

• Kinderen en jongeren kunnen met hun gezin op reis en/of op uitstap.
• Kinderen en jongeren kunnen samen met leeftijdsgenoten op kamp of op vakantie.
• Kinderen en jongeren kunnen in hun buurt een invulling geven aan hun vakantie. Ze kunnen daarvoor gebruikmaken van een lokaal aanbod, maar ze hebben ook voldoende ruimte en mogelijkheden om zelf hun vrije tijd in te vullen.

De norm voor een geslaagde vakantie schuift op. We zien dat de betekenis van vakantie evolueert naar een kleurrijke waaier van sportkampen, creatieve vakanties, reizen naar het buitenland en tal van kansen om spectaculaire dingen te beleven. Tweeverdieners organiseren meestal lang voor de zomer al de vakantie van hun kroost. Die is dan tot in de puntjes uitgestippeld, gepland en betaald. Het vakantieaanbod neemt toe, wordt alsmaar aantrekkelijker en de spektakelwaarde groeit.

Helaas groeit daarmee ook de kloof tussen kinderen uit rijkere en armere gezinnen. Gezinnen in armoede vallen uit de boot door verschillende redenen. In hun hoofd is er geen ruimte om iets lang vooraf te plannen en te organiseren. Hun budget biedt geen ruimte voor spektakelvakanties. Ook kinderen en jongeren die in een voorziening wonen, genieten veel minder van het bestaande aanbod. Meestal blijken zij aangewezen op het aanbod dat nog overblijft nadat de meer aantrekkelijke opties niet binnen hun mogelijkheden passen.

Bovendien groeit de druk op kinderen en jongeren in een kwetsbare positie om tijdens de vakantie taalkennis te onderhouden of schoolse vaardigheden bij te spijkeren. Zo ontstaat niet alleen een kloof tussen zij die kunnen genieten van de vakantieperiode en zij die niet kunnen maar ook tussen wie mag en niet mag genieten van een zorgeloze vakantie. Dit probleem wordt onderschat omdat sommigen vakantie nog steeds zien als een luxeproduct, terwijl iedereen vakantie verdient.

Toegang tot het ‘normale’

Als de standaard verhoogt voor wat we als een mooie, heerlijke en zinvolle vakantie voor kinderen zien, dan moeten we kinderen in armoede ook de kansen daarvoor bieden. Dan hebben ook zij recht op de ervaring van een week naar het buitenland of een aantrekkelijke vakantie om bijvoorbeeld te leren zeilen of paardrijden. Om dat waar te maken, moeten we nog meer inzetten op het verlagen van drempels en een zorgvuldige matching tussen de behoeften van het kind en het aanbod. Tegelijk moeten we erover waken dat we als samenleving niet doorschieten in het steeds hoger leggen van de lat.

Herwaardering van het gewone

We vinden ook dat kinderen de ruimte moeten behouden om zelf hun vrije tijd in te vullen. Het is niet nodig om verveling te vermijden. Het is ook niet nodig om een hele vakantie van de ene verbazing in de andere te vallen. We pleiten ervoor om lokale en laagdrempelige activiteiten weer te waarderen. Geef kinderen in hun eigen buurt kansen om elkaar te ontmoeten in een veilige omgeving met een eenvoudige omkadering. Het vakantiegevoel creëren de kinderen grotendeels zelf. We pleiten ervoor om die dagelijkse context te herwaarderen, niet als tweede keuze voor thuisblijvers, maar als een volwaardige vrijetijdsbesteding.

In onze aanbevelingen richten we ons op de Vlaamse en federale overheid, de lokale overheid en op organisaties die een aanbod inrichten tijdens de vakantie. Doorheen deze aanbevelingen komen drie thema’s terug als rode draad:

• Versterk de visie dat iedereen vakantie verdient.
• Verlaag drempels van het bestaande aanbod en breidt het vakantieaanbod verder uit.
• Investeer verder in de bemiddeling tussen vraag en aanbod.

In dit document werken we de aanbevelingen in deze thema’s concreet uit.

Beeld: van Stéphanie Vé - CC-BY-NC-ND-2.0