Dossier bij netwerkdag 2016 - De maat van lokale netwerken

De derde editie van de netwerkdag voor lokale netwerken vrijetijdsparticipatie mensen in armoede organiseerden we dit jaar op vrijdag 10 juni in Antwerpen. De lokale netwerken vrijetijdsparticipatie voor mensen in armoede gingen dit jaar over de kaap van de honderd. Vanaf 2016 ontvangen 104 Vlaamse gemeenten en de Vlaamse Gemeenschapscommissie een subsidie voor een afsprakennota vrijetijdsparticipatie. Dat is voor ons en voor jullie reden tot feesten. Met daaraan voorafgaand een brok ontmoeting, discussie, uitwisseling. In dit dossier vind je alle verslagen en presentaties van de netwerkdag terug.

Presentaties plenum

In en outs van lokale netwerken.  Prof. dr. Peter Raeymaeckers en Bart Bozek, onderzoekers bij OASeS, lichten de resultaten toe van het onderzoek naar de lokale netwerken vrijetijdsparticipatie mensen in armoede. Dit is een onderzoek in opdracht van Demos vzw uitgevoerd door onderzoekscentrum OASeS, Departement Sociologie aan de Universiteit Antwerpen.

Download hier het volledige onderzoek in ons kenniscentrum. Download hier de presentatie van Peter en Bart.

Reflecties uit de praktijk. Ons lezerspanel, met onder meer Marijke Leye (Stad Gent) en Lindsay Van Mirlo (Sta-an vzw), gingen grondig door het onderzoek en delen hun bedenkingen en vragen. 

De vooruitblik van Demos. Demos vzw nam het onderzoek door met een blik op de toekomst van de lokale netwerken vrijetijdsparticipatie mensen in armoede. Wat moeten we morgen vastpakken? 

Download hier de volledige tekst.

Copyright: Demos vzw

Presentaties en verslagen sessies

De netwerkdag bood sessies aan met een diverse instap, naargelang de ervaring in jouw gemeente of organisatie met vrijetijd van mensen in armoede. Binnen de sessies kozen we voor actieve werkvormen en praktijkverhalen. Hieronder vind je de verslagen en presentaties terug per sessie. 

ABC-sessies

Als je een beginner bent op het vlak van vrijetijdsparticipatie, ben je hier aan het juiste adres. Wat je ook maar wil weten, kan je onmiddellijk vragen aan de mensen die het kunnen weten. De eerste stappen in een lokaal netwerk, toewerken naar een UiTPAS, als sociale organisatie samenwerken met het Fonds of de doorstart maken naar een Rap op Stap kantoor. 

Sessie1: Vlieg erin met het Fonds Vrijetijdsparticipatie
Tijdens deze sessie kom je alles te weten over de werking van het Fonds Vrijetijdsparticipatie. Wie kan er lid van worden? Welke financiële tussenkomsten biedt het Fonds? En hoe verhoudt het Fonds zich tot de lokale netwerken vrijetijdsparticipatie? Als klap op de vuurpijl demonstreren we het Grote Vrijetijdsspel.
Begeleiding: Irene Wensveen en Caroline Balliauw (Fonds Vrijetijdsparticipatie), Wim Boiy (Begeleider Pleegzorg Provincie Antwerpen)

Download hier de presentatie. Download hier het verslag.
 
Sessie 5: UiTPAS in galop 
Het UiTPAS-programma rolt uit naar meer en meer steden & gemeenten in Vlaanderen: punten sparen, punten ruilen, korting voor mensen in armoede... Hoe gaat UiTPAS precies in z'n werk? Hoe begin je eraan en welke voorwaarden zijn eraan verbonden? Welke mogelijkheden biedt het en welke eerste effecten zien we in de bestaande UiTPAS-regio's. Vragen staat vrij! Inspiratie uit de praktijk zoeken we in de stadsregio Turnhout, Oud-Turnhout, Beerse & Vosselaar. Zij doopten de bestaande vrijetijdspas voor mensen in armoede om in een UiTPAS Kempen voor iedereen. Nico Verhoeven, cultuurbeleidscoördinator van de Stad Turnhout loodst je mee door de hindernissen en nieuwe kansen tijdens dit boeiende traject. 
Begeleiding: Karel De Rudder (Cultuurnet) en Nico Verhoeven (Stad Turnhout) 

Bekijk hier de presentatie. Download hier het verslag.
 
Sessie 9: Rap op Stap, want iedereen verdient een zinvolle vrijetijdsinvulling
Rap op Stap is een laagdrempelig vrijetijds- en reisbemiddelingskantoor waar mensen met een laag inkomen terecht kunnen voor alle vrijetijdsvragen: zowel daguitstappen en vakanties als sport- en cultuuractiviteiten kunnen er geboekt worden. In deze sessie tonen we je hoe Rap op Stap het kruispunt wordt van alle actoren en vrijetijdsaanbod. Hoe dat in de praktijk verloopt, horen we van Kompas vzw, Rap op Stap Gent en van Rap op Stap Kessel. 
Begeleiding: Carine Geboers (Steunpunt Vakantieparticipatie), Leona Van den Berghe ('t Vlammeke, Kessel).

Download hier de presentatie. Download hier het verslag.

Lokale netwerken live

In deze sessies leer je de binnen- en buitenkant van lokale netwerken goed kennen, gaande van startende tot ervaren netwerken. Het onderzoek naar lokale netwerken levert een waslijst van tips en vragen op. Hoe gaat de praktijk hiermee om?

Sessie 2: Start to Network: een lokaal netwerk vrijetijdsparticipatie mensen in armoede oprichten 
De toekomst is aan de netwerkgemeente. Ook op vlak van vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede. In deze sessie leer je het ABC van de lokale netwerken vrijetijdsparticipatie mensen in armoede. Wat is de bedoeling van zo’n netwerk? Hoe werk je samen tussen vrijetijdsdienst, OCMW en sociale organisaties? Welke ondersteuning kan je krijgen? We leggen je de regelgeving haarfijn uit en stellen enkele bestaande goede voorbeelden voor. Van het lokaal netwerk van Heist-op-den-Berg krijg je te horen hoe dat in de praktijk verloopt. 
Begeleiding: Inge Van de Walle en Astrid De Bruycker (Demos), Bianca Boekxstaens (Welzijnscoördinator OCMW Heist-op-den-Berg)

Download hier de presentatie. Download hier het verslag.

Sessie 6: Landen in Brugge en Kortrijk 
Samen met de coördinatoren van de lokale netwerken van Brugge en Kortrijk zoomen we in op de realiteit van de stedelijke context. Welke sterktes toont het onderzoek van OASeS aan? Welke pijnpunten kwamen bloot te liggen, en hoe pakken we ze aan? 
Begeleiding: Astrid De Bruycker (Demos), Roos Desmet (Vrijetijdscoördinator Stad Kortrijk), Maarten François (Programmaregisseur armoedebestrijding OCMW Kortrijk), Bart Hollevoet (Maatschappelijk werker, OCMW Brugge)

Download hier de presentatie. Download hier het verslag.

 
Sessie 10: Ronse en Mortsel op bezoek 
Kleine en middelgrote gemeenten kennen een eigen dynamiek. Het onderzoek van OASeS naar de lokale netwerken vrijetijdsparticipatie mensen in armoede toont zowel de sterktes als zwaktes van netwerken in landelijke gemeenten en kleine steden. Met een panel dat de praktijk van het lokale netwerk door en door kent, gaan we op zoek naar mogelijkheden voor de toekomst. 
Begeleiding: Inge Van de Walle (Demos), Deirdre Lejeune (Cultuurfunctionaris Mortsel), Lisa Van Dooren (Deskundige Buurtwerking Mortsel), Jan Leconte (Cultuurbeleidscoördinator Stad Ronse)

Download hier de presentatie.

Spring in het sociaal vrijetijdsbeleid

Demos ziet de lokale netwerken graag als een bruggenhoofd voor een lokaal sociaal vrijetijdsbeleid, waar alle actoren worden geprikkeld om vrijetijdsparticipatie van kansengroepen structureel op te nemen. We zoomen in op een aantal vruchtbare praktijken ten aanzien van vluchtelingen, in samenwerking met een kunstenaars en in het bemiddelen naar zomervakantie voor kwetsbare kinderen en jongeren.

Sessie 3: Bemiddelen naar vakantie: kinderen en jongeren in kwetsbare situaties? 
En dan staat plots de vakantie voor de deur. Allerlei romantische voorstellingen ten spijt, voor gezinnen in armoede is die vakantieperiode niet enkel rozengeur en maneschijn. Gelukkig groeit de aandacht en de waardering voor de vakantiebeleving van gezinnen in armoede. Iedereen verdient een fijne vakantie. Steeds meer diensten en organisaties bemiddelen tussen vraag en aanbod. In deze sessie kijken we gericht naar de vrijetijdsbemiddeling in functie van de (grote) vakantie. Op welke specifieke vragen en uitdagingen stoten bemiddelaars? Is er voldoende geschikt aanbod voorhanden? Zijn ze er op tijd bij? Komen ze voor onverwachte verrassingen te staan? We vertrekken vanuit de specifieke uitdagingen en knelpunten die bemiddelaars ondervinden. Samen onderzoeken we hoe een lokaal netwerk hierop kan anticiperen en binnen welk kader gezinnen in armoede vlotter de weg vinden naar een deugddoende vakantie.
Begeleiding: Kris De Visscher (Demos)

Download hier de presentatie. Download hier het gebruikte schema. Download hier het verslag.
 
Sessie 7: Lokaal samenwerken met kunstenaars
Heb je er al aan eens aan gedacht om vanuit het lokaal netwerk met een kunstenaar in zee te gaan? In deze sessie bieden we praktijkvoorbeelden en handvaten waarmee je concreet aan de slag kan. Hoe vind je de juiste kunstenaar(s)? Wat zijn verschillende creatie- en presentatiemogelijkheden en waar kies je best voor? Hoe ga je in gesprek om verwachtingen af te stemmen en welke ondersteuning vraagt zo’n samenwerking? Tijdens deze sessie maken we kennis met het kunst- en participatieproject ‘Met ons 10en’ waarbij acht diverse groepen van Tienenaars onder begeleiding van een kunstenaar verbeelden hoe ze de toekomst van hun stad zien.
Begeleiding: An Van den Bergh (Demos) en Geert Luyts (Kanarie vzw)

Download hier de presentatie van Demos. Download hier de presentatie van Geert. Download hier het verslag.
 
Sessie 11: Bed, bad, brood en spelen: over vluchtelingen en vrije tijd
Asielzoekers en vluchtelingen brengen heel wat talenten met zich mee. Hun integratie is belangrijk voor hen én voor de maatschappij. Participatie aan cultuur, jeugdwerk en sport is daarbij een belangrijk instrument. Het vergroot sociaal contact en individuele ontplooiing. Maar het parcours van asielzoekers en vluchtelingen naar een passend vrijetijdsaanbod kent heel wat uitdagingen. Het vraagt specifieke inspanningen van lokale besturen, diensten en vrijetijdsorganisaties. Vertrekkend vanuit het recht op vrije tijd onderzoeken we de mogelijkheden en uitdagingen. Voorbeelden uit cultuur, jeugdwerk en sport bieden inspiratie. Van Atlas (vzw Integratie & Inburgering Antwerpen) horen we hoe dit alles in de praktijk verloopt. 
Begeleiding: Astrid De Bruycker (Demos) en Nathalie Kuppens (Atlas) 

Download hier de presentatie van Demos. Download hier de presentatie van Nathalie. Download hier het verslag.

Activeer je netwerk

We zijn goed bezig maar hoe kan het nog beter? Hoe kunnen we mensen in armoede beter betrekken bij vrijetijdsparticipatie of andere beleidsthema’s? Hoe kunnen we beter gebruik maken van de signalen en ervaringen van brugfiguren?

Sessie 4: Mensen in armoede weten meer! Over het opzetten van goede dialoog 
Mensen in armoede hebben zelf heel wat te vertellen over hoe zij de effecten van beleid ervaren. Binnen de verenigingen waar armen het woord nemen komen mensen op verhaal en bundelen zij hun bekommernissen. Vanuit de groepswerking openen ze de dialoog met het beleid. In deze sessie hoor je hoe zo’n traject precies verloopt. Het voorbeeld van 'De Sfeer', een armoedevereniging uit Genk, illustreert het verhaal. 
Begeleiding: Carolien Patyn (Stafmedewerker Netwerk tegen Armoede), Heidi Lowie (CAW Limburg).

Download hier het verslag. Je vindt hier een link naar een fimpje over De Sfeer in Genk.
 
Sessie 8: Sportsector aan boord
Veel sportorganisaties en clubs vragen zich af wat ze kunnen doen om mensen in armoede beter te bereiken. Hoe betrek je die organisaties bij de werking van een netwerk vrijetijdsparticipatie mensen in armoede? Hoe kan een lokaal bestuur werken aan een eigen laagdrempelig aanbod? Wat is de rol van sociale organisaties? Door in te zoomen op praktijkvoorbeelden reiken we enkele handvaten aan.
Begeleiding: Inge Van de Walle (Demos), Liz Michiels (Adviseur Sportstimulering, Stad Antwerpen), Kristof Van de Velde (Verenigingsmanager BVAC), Ilse Fester (Team Vrije Tijd), Stad Antwerpen

Download hier de presentatie. Download hier het verslag. 

Sessie 12: Op de brug tussen leefwereld en vrije tijd. Over de signaalfunctie van brugfiguren en hoe je hier als netwerk kan mee omgaan  
Lokale besturen en organisaties investeren steeds meer in brugbouwers tussen mensen in kwetsbare situaties en het vrijetijdsaanbod. Brugfiguren vervullen doorgaans drie functies: contact leggen met de doelgroep, verbinden met een aanbod én signalen geven naar het beleid. In deze sessie focussen we op die signaalfunctie. Brugfiguren stoten op lacunes in het aanbod, op minder toegankelijke partners en op administratieve en organisatorische drempels. Vanuit hun unieke positie 'op de grens’ of 'in de frontlinie’ zijn hun signalen goud waard. Maar waar kunnen brugfiguren terecht met hun signalen en wie is geplaatst om structurele stappen vooruit te zetten? In deze sessie gaan we na hoe een lokaal netwerk een plaats kan geven aan de signalen van brugfiguren.
Begeleiding: Nina Henkens en Fleur Van Oyen (Uit De Marge) en Kris De Visscher (Demos)

Download hier de presentatie. Download hier het verslag.

Netwerkdrink en optreden jongeren JES (Antwerpen)