Dagprogramma 'Anatomie van de Jeugd'

Cultuur, jeugdwerk of sportorganisatie die een aanbod opzetten voor kinderen en jongeren lijken zich steeds meer te vereenzelvigen met hun bestaande manier van werken. Ze zijn wat ze doen en ze kunnen zich niet inbeelden dat ze andere (types van) activiteiten zouden opzetten of zich anders zouden organiseren. Natuurlijk: spelen, sporten, jezelf uiten,… al deze activiteiten vormen een waarde op zich. Maar aan de andere kant dienen ze ook ergens voor, ze helpen kinderen en jongeren vooruit in hun ontwikkeling. En dat is nu de vraag die we ons vandaag stellen: welke ondersteuning hebben kinderen en jongeren nodig in hun ontwikkeling? Welke rol kan de ‘vrije tijd’ spelen? En als de noden van kinderen en jongeren veranderen, moet dan ook het aanbod in de vrije tijd anders?

Om die vraag te beantwoorden kijken we eerst naar waar kinderen en jongeren zelf van wakker liggen. Een Brits rapport uit 2010 ‘An anatomy of youth’ schuift, na uitgebreid onderzoek, vijf thema’s naar voor: (1) aanpassen aan klimaatverandering, (2) leven en zorgen in flexibele gezinnen (3) een digitale identiteit verwerven (4) je thuis voelen in een superdiverse samenleving en (5) een effectieve burger zijn.  Jongeren lijken zich heel machteloos te voelen tegenover al die grote uitdagingen, maar tegelijk slagen veel jongeren er wel in om voor zichzelf een goed leven uit te bouwen. Zo vreemd is dat niet. Er ligt zelfs een onrealistisch grote druk op kinderen en jongeren om voor zichzelf het perfecte leven uit bouwen: de perfecte job, het perfecte lief, het perfecte facebookprofiel…

Volwassenen houden jongeren voor dat alle kansen er liggen. Als ze maar willen, dan kunnen ze slagen. Als ze mislukken, dan is het hun eigen schuld. En dat laatste ondervinden vooral jongeren in een maatschappelijk kwetsbare positie. Zij worden vaak het eerst en het meest geraakt door maatschappelijke ontwikkelingen, maar ze hebben minder en minder gelijke mogelijkheden om zelf hun weg te vinden. Voor hen smaakt de slogan: ‘si tu veux, tu peut’ extra wrang. Wat moeten jongeren nu doen? Samen de grote uitdagingen aanpakken of ieder voor zich z’n eigen leven uitbouwen, ook al is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan? Dat brengt ons bij de vrije tijd, van alle kinderen en jongeren en in het bijzonder van kinderen en jongeren in een maatschappelijk kwetsbare positie. Welke ondersteuning biedt de vrije tijd om met al die spanning om te gaan?

Dagverloop

10u00: Plenum

Tijdens het plenum zet dagvoorzitster Lies Verhoeven de probleemstelling en de het dagverloop uiteen.

10u45: Key-Note Micha De Winter 

Micha de Winter is een Nederlandse hoogleraar in de pedagogiek. Hij publiceerde een groot aantal boeken waaronder o.a. ‘Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding. Vanachter de voordeur naar democratie en verbinding’ (2011). Daarnaast adviseerde hij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over jeugd- en gezinsbeleid en opvoedingsvraagstukken en was hij kroonlid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. 

11u30: De praktijken

In kleine groepjes maken we kennis met verschillende praktijken die de brug slaan tussen maatschappelijke uitdagingen en kinderen en jongeren (in een kwetsbare situatie). We vragen aan de professionals uit deze organisatie om enkele jongeren mee te brengen om samen hun werking toe te lichten.

• D’Broej - ‘De Brusselse Organisatie voor de Emancipatie van Jongeren’, ondersteunt 8 jeugdhuizen in de meest kwetsbare buurten van Brussel. Eén van hun gezamenlijke acties is de jaarlijkse ‘actieweek’. Jongeren houden hun wijk onder de loep: wat willen we hier veranderen, wat is onze droomwijk, hoe zouden wij dat hier aanpakken? Dat vormt het startschot voor verdere actie. Bruno Bauwens vertelt het verhaal. 
• Ras-el-Hanout - Mensenrechten, discriminatie, uitsluiting… serieuze thema’s. Via (actie)theater gaat Ras-el-Hanout uit Molenbeek ermee aan de slag. Ze maken sprakelende voorstellingen en geven zo jongeren uit Brussel de kans om hun visie te laten horen. Via analyse en reflectie en via een artistiek creatieproces gaan ze in ze op de sociale positie van minderheden in Brussel en de uitdagingen en drempels die deze positie met zich meebrengt. Zoals de naam het weergeeft, streeft Ras-el-Hanout naar een bonte mengeling van visies en opinies, waar ze graag en trots over vertellen.
• STAMPmedia/Storylab - Jongeren lijken niet één maar meerdere digitale identiteiten te bezitten die ze netjes gescheiden houden en heel selectief delen met een bepaald publiek. STAMPmedia en Storylab geven jongeren de digitale en journalistieke tools in handen om zelf hun eigen verhaal te vertellen. In de laatste pidmag focussen ze bijvoorbeeld op de ‘druk van het geluk’. Fried Arnouts van STAMPmedia weet over de digitale identiteiten van jongeren wat ze zelf met hem willen delen. Die kennis deelt hij dan weer graag met ons.
• Globelink - Staan jonge mensen machteloos als het gaat om mondiale thema’s als klimaatopwarming, kinderrechten of globalisering? Globelink vindt alvast van niet. Zo ondersteunen ze bijvoorbeeld De Geheime COöperatie, een groepje jonge klimaatactivisten uit Vlaanderen. Ze verdiepten zich afgelopen zomer in de heikele klimaatkwestie, waarna ze zelf in actie schoten: Ze gingen de straat op en interviewden 500 jongeren over het klimaat, wiens mening ze meenamen op een duurzame tocht naar Parijs in de herfstvakantie. Vanuit hun bezorgdheid voor het klimaat en het belang om ook jongeren een stem te geven in het klimaatdebat. Of om het met hun woorden te zeggen:  "Het zijn wij, de jongeren, die met de gebakken peren zitten als er nu geen degelijk akkoord uit de bus komt. Wel, wij hebben ook iets te zeggen!"

12u30: lunch

13u15: In gesprek

We starten met een aantal uitspraken/stellingen/vragen van de jongeren zelf. We nodigen enkele mensen uit om als eerste hun reactie te geven, maar geven daarna de kans aan alle deelnemers om op een speelse en interactieve manier te reageren. Het is niet de bedoeling om in discussie te gaan, eerder om verschillende standpunten en visies te verduidelijken.

15u15: En nu?

Is er nu verandering nodig in de vrije tijd? Via een werkvorm, in kleine groepjes, denken we na over wat er kan veranderen in de vrije tijd, wat/wie de verandering tegen houdt en hoe we een stap vooruit kunnen zetten.